Imię
Tomasz
Grupa rekonstrukcyjna
Regiment Pieszy Koronny Królewicza Jegomościa
Nazwa sylwetki
Gemeyne kompanii kapitana Stefana Wiszowatego Regimentu Pieszego Buławy Polnej Koronnej
Datowanie
XVIII wiek, 1748-1749 r.
Region
Europa, Rzeczypospolita, Lwów, Białystok, Kamieniec Podolski, Ukraina, Biała Cerkiew, Lublin, Gniezno
Wyposażenie
Sylwetka przedstawiona jest w jesienno-zimowym zestawie umundurowania. Na głowie trójrożny kapelusz z wełnianego filcu, obszytego na bortach wełnianą, białą taśmą. Kapelusz ozdobiony jest wełnianymi chwostami w kolorach kompanii kapitana Wiszowatego (czerwono-białe). Żołnierz ufryzowany w sposób określony w regulaminie, z pojedynczymi lokami po bokach głowy oraz długim warkoczem owiniętym czarną, wełnianą taśmą tworzącą harcap. Na twarzy widoczny usztafirowany wąs. Bieliznę stanowi długa po kolana koszula wykonana z białego płótna lnianego oraz wełniane pończochy, ukryte pod zimowymi, kamaszami wykonanymi z czarnego i naturalnego (podszewka) płótna lnianego zapinane na mosiężne, małe, odlewane guziki mosiężne po 18 sztuk każda. Koszula na szyi spięta jest czarnym, krepowym halsztukiem, podszywanym białym płótnem lnianym i zapiętym mosiężną klamerką. Na koszuli żołnierz nosi sukienną kamizelkę w kolorze słomkowym (paille), podszyty naturalnym płótnem lnianym i zapinany na nieco większe, odlewane guziki mosiężne w ilości 12 sztuk. Dodatkowo na kamizelce znajduje się patki kieszenne zapinane na mosiężne guziki po 3 każda. Kamizelkę przykrywa suknia wierzchnia – rejzrok wykonany z sukna czerwonego (kraprotowego), z zielonymi dystynkcjami (mankiety, klapy na piersi), podszywany zielonym, wełnianym bojem (korpus, patki, dragoner). Do wykonania rejzroku wwykorzystano również płótno klejone (wzmocnienia klatki piersiowej, klapy, mankiety oraz patki kieszenne) oraz płótno lniane (jako podszewka rękawów). Suknia wierzchnia zdobiona jest nicianymi (lnianymi), białymi, ręcznie tkanymi szlejfami, mocowanymi przy otworach na guziki. Rejzrok zapinany jest na duże mosiężne guziki, dodatkowo na połach i w innych miejscach użyto garnitur mosiężnych guzików „kamizelkowych” oraz mosiężne haftki. Uzupełnieniem umundurowania stanowią skórzane, zamszowe pludry, podszywane na stanie płótnem lnianym. Również do spodni użyto odlewanych guzików mosiężnych. Na stopach żołnierz nosi skórzane trzewiki zapinane na mosiężną klamrę – przykrytą kamaszami. Kamasze pod kolanem zapinane na skórzane podwiązki również z mosiężnymi klamrami. Na wyposażenie żołnierza składają się: lederwerk i wyposażenie obozowe. Do tego pierwszego zaliczają się: pendent z bielonej skóry wyprawy tłuszczowej oraz, czerniony patrontasz z mosiężnym odlewanym herbem Rzeczypospolitej również z pasem nośnym z bielonej skóry wyprawy tłuszczowej. Wyposażenie obozowe stanowi motyka oraz tornister, w którym żołnierz trzyma zapasową koszulę, białe kamasze, kitel, czerwony krepowy halsztuk, lniane pludry, a także rzeczy osobiste,. Motyka noszona jest pod ładownicą w czerwonym juchtowym futerale z pasami nośnymi wykonanymi z grubej skóry zamszowej i szwarcowanych żelaznych klamer. Muszkieter uzbrojony jest w broń dolną -tasak saski, z mosiężną gardą i rękojeścia, u której przewieszony jest portupee (feldcech, felcuch, temblak) w kolorach kompanijnych oraz broń górną – karabin skałkowy z bagnetem.
Krótki opis historyczny
Regiment przed 1729 r. stacjonował w Kamieńcu Podolskim. Dodatkowo w Białej Cerkwi, w Wielkopolsce i dobrach Stanisława Mateusza Rzewuskiego znajdowały się bliżej nieznane co do siły komenderówki. Wśród tych ostatnich żołnierze znajdowali się m.in. w Lubomlu, Chełmie, Targowicy, Rozdole, Łęcznej, Żelechowie, Podhorcach i Olesku. Później po śmierci szefa komenderówki opuściły dobra Rzewuskich. Pod koniec 1735 r. w Kamieńcu Podolskim znajdowało około 329-330 żołnierzy tegoż regimentu, a dalszych 85 było komenderowanych. Stopniowo oddział stacjonujący w twierdzy zmniejszano o oddziały delegowane do innych miejsc. W marcu/kwietniu 1752 r. resztki załogi kamienieckiej odmaszerowały do Lwowa i Białegostoku. Pierwsi żołnierze z regimentu Branickiego trafili do Białegostoku najprawdopodobniej już w listopadzie 1736 r., następnie tamtejszy garnizon systematycznie wzmacniano i w latach 40. XVIII w. tworzył go sztab i 2 kompanie piechoty. Po otrzymaniu buławy wielkiej koronnej przez Jana Klemensa Branickiego, załogę wzmocniono do 1 batalionu (4 kompanii), z których czasowo wydzielano niewielkie komendy m.in. do Dobrzyniewa i Konstantynowa. Na początku maja 1736 r. zapadła decyzja o odkomenderowaniu do Lwowa 122 żołnierzy regimentu z garnizonu kamienieckiego. W skład oddziału weszła cała kompania ppłka Kamińskiego, który został komendantem lwowskim i od 11 do 13 żołnierzy z pozostałych 7 kompanii. W połowie 1752 r. Lwów stał się siedzibą drugiego batalionu na którego składały się kompanie: mjra A. Radziejowskiego, kpt. S. Wiszowatego, K. Giżyckiego i P. Zalewskiego oraz na krótko kompanie płk. J. de la Chinala i kpt. W. Łuszczewskiego. Z batalionu tego wydzielano stałe komendy do Lublina, Gniezna i Wielkopolski, Przemyśla i Tyczyna. W Gnieźnie co najmniej od lat 30tych XVIII w. stacjonowała komenderówka Regimentu wysyłana do Wielkopolski celem zbierania podatku na utrzymanie oddziału. W latach 40. XVIII w. oddział stanowiło około 18 szeregowych i 3 podoficerów pochodzących z 4 kompanii drugiego batalionu tegoż Regimentu stacjonującego w Kamieńcu Podolskim. Od 1751 r. batalion przeniesiono z Kamieńca do Lwowa. Komenderówka stacjonowała w Gnieźnie co najmniej do czasów wybuchu walk w 1768 r. Podobnie jak w przypadku Wielkopolski, również w Lublinie stacjonowała stała, choć zdecydowanie mniej liczna komenderówka. Żołnierze Regimentu Pieszego Buławy Polnej Koronnej szefostwa J. K. Branickiego służyli także w Białej Cerkwi. oddział trafił tam najpóźniej w sierpniu 1736 r. Komenda ta najprawdopodobniej stacjonowała tam co najmniej do 1751 r. Przejściowo też (prawdopodobnie od lutego 1751 r.) Regiment delegował do partii ukraińskiej oddział wchodzący w skład oddziałów przeznaczonych do zwalczania hajdamaczyzny na Ukrainie. Oddział ten składał się z 2 oficerów, feldwebla, kaprala, dobosza i 21 szeregowych, czyli nominalnie około połowy kompanii. Do innych czasowych komenderówek należały m.in. te wysyłane do Przemyśla – przynajmniej trzykrotnie wzmiankowane sw tabelach miesięcznych, tj. we wrześniu 1766 r., marcu 1767 r. i kwietniu 1769 r. Ponadto oddział z garnizonu białostockiego został wysłany we wrześniu 1758 r. do majątku Dobrzyniewo z obawy o możliwość dokonania zbrojnego zajazdu przez starostę knyszyńskiego Tomasza Czapskiego Oddział miał się składać z 40 gemajnów, 2 doboszów i 5 podoficerów regimentu pieszego oraz 20 gemajnów, dobosz, 2 podoficerów i chorążego Pryncypatego z regimentu konnego. Z kolei w marcu 1761 r. podobny oddział złożony z 2 oficerów, 2 furierów, 3 kaprali, 2 doboszów i 40 szeregowych wysłany został do Konstantynowa, gdzie przebywał do listopada 1761 r. W okresie od 20 sierpnia 1764 r. do 29 września 1764 r., batalion białostocki przebywał w Warszawie.
